اضطراب جدایی یک تجربه رایج برای بسیاری از کودکان خردسال است، به خصوص زمانی که مجبورند با والدین یا مراقبان خود در درب مهد کودک یا پیش دبستانی خداحافظی کنند.
امروز در وب سایت میس عطی، ما نشانه های اختلال اضطراب جدایی، علل وقوع آن و راهبردهای مؤثر برای حمایت والدین از فرزندانشان در این تجربه چالش برانگیز را بررسی خواهیم کرد.
اختلال اضطراب جدایی چیست؟
اختلال اضطراب جدایی به ترس شدید کودکان از جدا شدن از والدین یا مراقبان یا دور شدن از محیط آشنای خانه اشاره دارد.
اضطراب جدایی اغلب ارتباطی با خطرات واقعی در یک محیط جدید ندارد؛ اما در مواقع خاص، این احساس ترس می تواند نشان دهنده این باشد که آن محیط جدید برای کودک آسیب زا است.
روانشناسان تأکید می کنند که کودکان پیش دبستانی در مقایسه با کودکان کوچکتر اغلب بهتر می توانند نگرانی های خود را به صورت شفاهی بیان کنند. آنها ممکن است ترس خود از اتفاقات بد را با والدین یا مراقبانشان به اشتراک بگذارند. بدیهی است که نگرانی های کودکان دارای اضطراب جدایی هرگز نباید نادیده گرفته شود.
بیشتر بخوانید:
علائم و نشانه های اختلال اضطراب جدایی
شناخت علائم و نشانه های اختلال اضطراب جدایی برای والدین بسیار مهم است؛ چرا که باعث می شود آن ها بتوانند به فرزند مضطرب خود در مسیر بهبودی کمک کنند.
فواید بازی با خمیر برای رشد خلاقیت کودکان
این علائم ممکن است بسته به سن کودک متفاوت باشد، اما برخی از شاخص های رایج عبارتند از:
- مقاومت فرزند در برابر جدایی: فرزند شما ممکن است در برابر رفتن به مدرسه، اردو، یا بازی با دوستانش بدون حضور شما مقاومت کند.
- مشکلات خواب: علت به خواب نرفتن کودک در شب و کابوس های مکرر، ممکن است نشان دهنده اضطراب جدایی باشد.
- چسبیدن بیش از حد: فرزندتان ممکن است در طول روز شما را در خانه دنبال کند و دائما بخواهد نزدیک شما باشد.
- شکایت از دردهای فیزیکی: کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی اغلب ممکن است از دردهای جسمی مانند معده درد، سردرد یا کمردرد شکایت کنند. لطفا در صورت هرگونه درد، با پزشک معالج کودکتان مشورت کنید.
- کج خلقی: کودکان پیش دبستانی و دبستانی ممکن است به دلیل احساس اضطرابی که دارند، توانایی برقراری ارتباط کلامی را نداشته باشند و این موضوع می تواند آن ها را پریشان و عصبانی کند.
اگر متوجه هر یک از این رفتارها در کودک خود شدید، توصیه می شود با یک متخصص اطفال یا روانشناس کودک مشورت کنید. تعیین علت اضطراب به عوامل مختلفی بستگی دارد و آگاهی از ریشه اضطراب کودکتان برای ایجاد یک برنامه مؤثر برای حمایت از او ضروری است.
بیشتر بخوانید:
شناخت علل اضطراب جدایی
اضطراب جدایی می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد:
- خلق و خوی ذاتی کودک
- ژنتیک
- تأثیرات محیطی
- رفتارهای والدین.
عوامل استرس زای زندگی مانند طلاق والدین، دعواهای خانوادگی یا از دست دادن یکی از عزیزان، می توانند باعث ایجاد اختلال اضطراب جدایی در کودک شوند. گاهی اوقات اضطراب جدایی ممکن است ظاهراً بی دلیل ظاهر شود؛ اما همیشه عامل محرکی وجود دارد که باید جدی گرفته شود.
بیشتر بخوانید:
راهکار هایی برای کمک به کودکان مبتلا به اضطراب جدایی
حمایت از کودکان مبتلا به اضطراب جدایی، مستلزم رویکردی است که متناسب با سطح رشد شناختی آنها باشد. در اینجا چند استراتژی کلی وجود دارد که والدین می توانند اجرا کنند:
قرار گرفتن در معرض محرک ها:
حذف محرک هایی که کودکان را مضطرب می کنند معمولاً اقدام صحیحی نیست. اجازه دادن به کودکان برای رویارویی با ترس‌هایشان به تدریج به آنها کمک می‌کند تا با اضطراب کنار بیایند و ترس های خود غلبه کنند.
تقویت صبر و تحمل:
به فرزندتان کمک کنید تا دوری از شما را تحمل کند. با اجازه مربی، در روزهای بازی کنار او حضور داشته باشید، به تدریج برای مدت زمان ماندن خود را کوتاه تر کنید و در نهایت با راحت تر شدن فرزندتان و پیدا کردن دوستان جدید، او با تنها ماندن در پیش دبستانی مشکلی نخواهد داشت.
چه زمانی کودکان را با زبان دوم آشنا کنیم؟
القای اعتماد به نفس:
به فرزندتان اطمینان بدهید که در غیبت شما، او هنوز هم قوی و توانمند است. از در میان گذاشتن نگرانی های خود با کودک خود اجتناب کنید و او را تشویق کنید تا با ذهنیت مثبت با چالش ها روبرو شود.
استفاده از اشیاء آرامش دهنده کودک:
در نظر بگیرید که برای فرزندتان یک شیٔ آرامش بخش، مانند دفترچه ای از تصاویر مورد علاقه کودک یا عروسکی به انتخاب خودش فراهم کنید تا با نگاه کردن به آن در غیاب شما، احساس راحتی و آرامش کند.
آماده کردن کودک برای موقعیت های جدید:
اگر فرزند شما در حال انتقال به یک محیط جدید، مانند مدرسه است، قبل از اولین روز مدرسه، با هم از آن مکان دیدن کنید و در مورد روال مدرسه و خاطرات خود با فرزندتان صحبت کنید. این موضوع باعث افزایش حس اطمینان کاهش اضطراب کودک می شود.
آموزش زبان انگلیسی به کودکان در خانه: روش‌های خلاقانه
بازسازی یک چارچوب ذهنی مثبت:
به کودک خود کمک کنید تا طرز فکر خود را درباره موقعیت هایی که باعث ایجاد اضطراب می شود، مثبت کند. جنبه های مثبت رفتن به مدرسه، مانند دیدن دوستان یا ورزش گروهی را برجسته کنید و به او اطمینان دهید که در صورت نیاز به پشتیبانی، کمک های لازم در دسترس است.
درمان شناختی رفتاری : (cognitive Behavioral Therapy)
شما می توانید درمان کودکتان را با کمک یک متخصص روانشناسی شناختی شروع کنید. درمان می‌تواند به کودکان دارای اضطراب جدایی کمک کند تا مهارت های مقابله با اضطراب را بیاموزند، احساسات مضطرب را بشناسند و افکار خود را اصلاح کنند.
همکاری با معلمان:
با معلمان فرزندتان ارتباط برقرار کنید تا از حمایت کادر مدرسه در روند درمان کودکتان اطمینان حاصل کنید. همکاری بین والدین و معلمان برای کمک به کودک برای مقابله با اضطراب جدایی در ساعات مدرسه، امری حیاتی است.
ایجاد روتین منظم و قابل پیش‌بینی:
کودکان زمانی احساس امنیت می‌کنند که زندگی‌شان قابل پیش‌بینی باشد. داشتن یک برنامه روزانه ثابت برای بیدار شدن، غذا خوردن، بازی و خواب می‌تواند به کاهش اضطراب جدایی کمک کند. این ثبات باعث ایجاد حس کنترل و اطمینان در کودک می‌شود. به ویژه در هنگام جدا شدن از والد، روتین خداحافظی مشخص (مثلاً بوس و در آغوش گرفتن) به کودک کمک می‌کند جدایی را راحت‌تر تحمل کند.
تمرین جدایی‌های کوتاه مدت
یکی از تکنیک‌های رفتاری مهم، ایجاد جدایی‌های تدریجی است. می‌توانید برای مدت کوتاهی کودک را نزد فرد مورد اعتماد بگذارید و سپس به تدریج زمان جدایی را افزایش دهید. این فرآیند باعث می‌شود کودک تجربه کند که والدین بازمی‌گردند. با تکرار این تمرین، اعتماد به نفس کودک افزایش می‌یابد و اضطراب جدایی کاهش پیدا می‌کند.
اجتناب از خداحافظی پنهانی
ترک کردن کودک بدون خداحافظی ممکن است موقتاً از گریه او جلوگیری کند، اما در بلندمدت اضطراب او را تشدید می‌کند. کودک وقتی ناگهان متوجه غیبت والد شود، احساس ناامنی و بی‌اعتمادی می‌کند. بهترین روش، یک خداحافظی صادقانه، آرام و پر از اطمینان است که نشان دهد والدین بازمی‌گردند. این موضوع به کودک پیام اعتماد می‌دهد.
آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان
کودکان باید بیاموزند چگونه احساسات خود را شناسایی و مدیریت کنند. از طریق بازی‌درمانی، قصه‌گویی یا نقاشی می‌توان به آنها کمک کرد احساس ترس، دلتنگی یا خشم خود را بیان کنند. استفاده از جملات ساده مانند «می‌دونم دلت برام تنگ شده» باعث همدلی و آرامش کودک می‌شود. والدین هم باید الگوی مناسبی در تنظیم هیجان باشند.
تقویت استقلال کودک
یکی از دلایل اضطراب جدایی، وابستگی شدید کودک به والد است. تشویق کودک به انجام کارهای ساده به تنهایی، مانند لباس پوشیدن یا بازی مستقل، حس توانمندی را در او تقویت می‌کند. هرچه کودک مستقل‌تر شود، ترس از دوری کمتر خواهد بود. تقویت استقلال باید با تحسین رفتارهای مستقل و بدون فشار انجام شود.
صحبت و آماده‌سازی کودک قبل از جدایی
صحبت کردن صادقانه درباره اتفاقاتی که در غیاب والد می‌افتد، به کودک احساس آمادگی می‌دهد. می‌توانید توضیح دهید کجا می‌روید، کی برمی‌گردید و در این مدت چه کسی مراقب اوست. استفاده از نقاشی، داستان یا نمایش کمک می‌کند کودک تصویر روشنی از جدایی داشته باشد و ذهنش را آماده کند. این آمادگی ذهنی باعث کاهش اضطراب می‌شود.
حفظ آرامش والدین در زمان جدایی
کودک به شدت حالات هیجانی والد خود را منعکس می‌کند. اگر والد مضطرب یا گریان باشد، کودک هم به همان اندازه یا بیشتر مضطرب می‌شود. والد باید هنگام جدایی آرام، مطمئن و لبخند به لب باشد. این رفتار پیام غیرکلامی مهمی به کودک می‌دهد که شرایط تحت کنترل است و جای نگرانی نیست.
در صورت تداوم شدید، مراجعه به روانشناس کودک
اگر اضطراب جدایی بیش از چند هفته ادامه داشت و در عملکرد کودک اختلال ایجاد کرد (مثل بی‌قراری شدید، امتناع از رفتن به مدرسه، مشکلات خواب)، مراجعه به روانشناس کودک ضروری است. درمان‌هایی مانند رفتاردرمانی شناختی (CBT) یا بازی‌درمانی، در مدیریت این اختلال بسیار مؤثر هستند. تشخیص و مداخله زودهنگام کلید حل مشکل است.
بیشتر بخوانید:
بینش نهایی: مدیریت اضطراب جدایی در کودک پیش دبستانی
اضطراب جدایی یک تجربه رایج در بین کودکان است. با شناخت علائم و نشانه ها، درک علل بالقوه و اجرای استراتژی های مؤثر، شما می توانید نقش مهمی در کمک به کودک خود در مدیریت و غلبه بر اضطراب جدایی ایفا کنید.
به یاد داشته باشید، هر کودکی منحصر به فرد است و ممکن است برخی استراتژی ها مناسب همه کودکان نباشد. با صبر، همدلی و مشورت با متخصصان، شما می توانید به کودک خود کمک کنید.
برای تقویت زبان کوچولوهای خود، بازدید از کارتون های دو زبانه میس عطی را فراموش نکنید!
